Mae Llefarwyr Materion Gwledig Plaid Cymru yn y Cynulliad Cenedlaethol a Senedd y DU wedi cefnogi ymgyrch sy'n annog perchnogion cŵn i gadw eu hanifeiliaid anwes o dan reolaeth wrth i gost ymosodiadau gan gŵn ar dda byw fwy na dyblu yng Nghymru’r llynedd.
Roedd y costau yng Nghymru yn cyfrif am gwarter cost ymosodiadau ar dda byw yn y DU yn 2018 – yr unig wlad yn y DU i weld cynnydd yng nghost ymosodiadau o'r fath.
Mae'n amcangyfrif bod cyfanswm cost aflonyddu ar dda byw i ddiwydiant ffermio'r DU yn fwy na £ 1.2m y llynedd. Yng Nghymru bu cynnydd enfawr yng nghost ymosodiadau yn 2018, gan arwain at gynnydd enfawr o 113 y cant. Yr amcangyfrif o gyfanswm y gost i amaethyddiaeth Cymru’r llynedd oedd £285,000.
Dywedodd Llyr Gruffydd, llefarydd materion gwledig cysgodol Plaid Cymru: "Mae'r rhan fwyaf o berchnogion cŵn yn bobl gyfrifol ond mae lleiafrif bach yn caniatáu i'w cŵn redeg yn rhydd ac achosi hafoc ar ffermydd. Mae cost ymosodiadau gan gŵn ar gyfer eleni yn peri pryder arbennig o gofio bod y gostyngiad yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, tra bod Cymru wedi dyblu. Mae hynny'n awgrymu bod yna problem wirioneddol sy’n rhaid inni fynd i'r afael â hi.
“Mae gormod o ddefaid yn cael eu lladd a'u hanafu'n ddifrifol gan gŵn a byddwn yn ailddyblu ein hymdrechion i godi ymwybyddiaeth o'r mater, a helpu'r heddlu i ddod â pherchnogion cŵn sy'n ymosod ar dda byw i gyfiawnder.”
"Yn benodol, rwy'n cefnogi Heddlu Gogledd Cymru ac undebau'r ffermwyr ac yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddiwygio'r Ddeddf Cŵn 1953 i helpu i fynd i'r afael â'r broblem hon. Mae'n amlwg nad yw'n addas i'r diben."
Cytunwyd ag ef gan Ben Lake, AS dros Geredigion a llefarydd Plaid Cymru ar amaethyddiaeth yn San Steffan. Dywedodd Mr Lake:
"I ffermwyr ucheldir bach yn arbennig, mae amharu ar dda byw yn peri gofid oherwydd ei fod yn cael effaith enfawr ar eu cynhyrchiant. Er bod yswiriant yn gallu talu am gost stoc newydd a’r gost o drin anifeiliaid a anafwyd, mae yna sgil-effaith ar raglenni bridio sy’n gallu cymryd blynyddoedd i'w goresgyn. "
Gan fod disgwyl i lawer o deuluoedd ymweld â Chefn Gwlad Cymru yn ystod misoedd y gwanwyn a'r haf, galwodd y ddau ar berchnogion cŵn i gadw eu hanifeiliaid anwes ar dennyn yng nghefn gwlad bob amser, ac i bobl roi gwybod i ffermwr lleol neu'r heddlu am gŵn sydd allan o reolaeth.
Mae’r dau wleidydd o Blaid Cymru wedi ysgrifennu at Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU yn eu hannog i ddod at ei gilydd i ddiwygio, cywiro neu ddisodli'r Ddeddf bresennol gyda golwg ar leihau nifer yr ymosodiadau gan gŵn ar dda byw.