Aelod Seneddol Plaid Cymru yn rhoi cynnig ar gyflwyno cyfraith newydd fyddai'n ei gwneud hi'n anos i fanciau gau
Ar 27 Chwefror, bydd Ben Lake AS yn cyflwyno Bil yn y Senedd er mwyn ceisio sicrhau nad yw cwsmeriaid yn cael eu gadael heb wasanaethau ariannol sylfaenol pan fo banciau'n cau.
Mae cau cangen banc yn cael effaith ddinistriol ar gymunedau ac mae'n medru arwain at anallu miloedd o bobl i gwblhau'r tasgau bancio mwyaf syml - megis talu siec mewn i gyfrif neu hyd yn oed godi arian parod o gyfrif.
Mae cymunedau gwledig wedi cael eu taro'n arbennig o wael dros y blynyddoedd diwethaf. Mae cau'r banc olaf mewn rhai pentrefi a threfi wedi gorfodi pobl i deithio degau o filltiroedd i'r banc agosaf. Ynghyd â chysylltiad rhyngrwyd gwan, ac anallu cwsmeriaid i fedru bancio ar-lein, mae cwsmeriaid a busnesau cefn gwlad yn wynebu sefyllfa tu hwnt o dywyll.
Mae gan y Bil, sydd â chefnogaeth ASau o bob plaid wleidyddol, dair elfen iddi - mae'r elfen gyntaf yn mynd i'r afael â'r sefyllfa pan fo banc yn dal i weithredu; yr ail elfen pan fo banc yn ystyried y posibilrwydd o cau; a'r trydydd elfen pan fo banc eisoes wedi cau. Bydd y mesurau yn y Bil, a gaiff eu hamlinellu yn araith Mr Lake yn Nhŷ'r Cyffredin heddiw, yn:
- Ei gwneud hi'n anoddach i fanciau gau - trwy newid y 'Protocol Mynediad at Fancio' fel bod banciau'n gorfod rhoi ystyriaeth i'r pellter teithio i'w cangen agosaf - yn hytrach na pellter yn unig fel sy'n digwydd ar hyn o bryd - wrth benderfynu cau.
- Creu 'Canolfannau Bancio Lleol' - Trwy newid y rheolau presennol, caiff banciau 'gyd-leoli'. Gallai hyn olygu bod mwy nag un banc yn medru rhannu safle a rhai swyddogaethau gweinyddol. Byddai hyn yn ei gwneud hi'n fwy cost effeithiol i fanciau lluosog barhau i fod ar agor mewn ardal.
- Gwella a chynyddu'r gwasanaethau ariannol a gynigir gan Swyddfeydd Post - mae gan Swyddfeydd Post y gallu i gynnig amrywiaeth o wasanaethau bancio ar hyn o bryd - o dalu sieciau i godi arian o gyfrif. Ond nid oes gan lawer o ganghennau y seilwaith sylfaenol, cyllid a hyfforddiant i gyflawni'r gwasanaethau hyn yn effeithiol. Trwy fuddsoddi yn ein Swyddfeydd Post, gallai Llywodraeth San Steffan sicrhau bod 99% o gwsmeriaid manwerthu a 95% o gwsmeriaid masnachol, sydd â mynediad hawdd at gangen Swyddfa Bost, yn medru parhau i gael mynediad at wasanaethau bancio sylfaenol.
Cyn cyflwyno'r Bil yn y Senedd, dywedodd Ben Lake AS:
"Banciau yw calon ariannol ein cymunedau. Trwy gau canghennau ar y stryd fawr ar draws y wlad maent yn gadael cwsmeriaid heb unrhyw ddarpariaeth o gwbl.
"Mewn ardaloedd gwledig, mae pobl yn gorfod teithio degau o filltiroedd i'r banc agosaf. A chyda tanfuddsoddi yn yr isadeiledd band eang mewn ardaloedd gwledig, nid yw bancio ar-lein yn opsiwn i bawb ac o ganlyniad mae'r cymunedau hyn yn cael eu hamddifadu.
"Nid yw busnesau yn medru rhoi arian ar gadw; nid yw cwsmeriaid yn medru talu biliau - a'r gwirionedd yw, mae ein cymunedau ni'n dlotach o ganlyniad i hyn oll. Pobl hŷn, pobl agored i niwed a busnesau lleol bach sy'n dioddef fwyaf pan fydd banc yn cau. Dyna pam yr wyf yn cyflwyno datrysiadau y gall Llywodraeth San Steffan eu gweithredu ar unwaith.
"Wrth gyflwyno'r dair elfen a amlinellir yn y Bil, gallwn sicrhau na all banciau ddiflannu'n rhwydd o'n cymunedau, a lle nad oes banc yn bodoli eisoes, gall cwsmeriaid gael mynediad at y gwasanaethau bancio sydd eu hangen arnynt yn haws drwy'r Swyddfa Bost.
"Rwyf hefyd yn cydnabod bod dulliau bancio pobl yn newid. Dyna pam yr wyf yn awgrymu newid y gyfraith er mwyn caniatáu i 'Ganolfannau Bancio Lleol' gael eu creu. Bydd hyn yn ei gwneud hi'n fasnachol hyfyw i fanciau aros ar agor a hynny trwy rannu safleoedd a rhannu rhai swyddogaethau gweinyddol eraill.
"Cyhoeddodd RBS yr wythnos ddiwethaf elw o bron i filiwn o bunnoedd. Serch hynny, rhai wythnosau yn ôl bu iddynt gau 20 o ganghennau yng Nghymru a channoedd o ganghennau ledled y DU. Mae hyn yn profi eu bod yn rhoi elw cyn pobl, ac mae angen i hynny newid. Gyda'r cynigion hyn, gallwn sicrhau nad yn ninas Llundain yn unig y bydd y banciau'n goroesi."